Sarsıcı, Güven Yıkıcı, Yekten: Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Gözleriniz kapalı ve zihninizi bir an için boşaltmak istiyorsunuz. “Sessizliği dinleyin ve sadece nefes alıp vermenize odaklanın” dediler, deniyorsunuz. Ancak, sessizliği bozacak kadar güçlü bir anı sizi rahatsız ediyor. Burnunuza bir koku geliyor, o zaman etrafta duyduğunuz sesler kulaklarınızda yankılanıyor, görüntülerdense zaten kurtulamıyorsunuz, bir an için bile. Zorluyorsunuz kendinizi fakat bu o kadar kolay olmuyor. “Deniyorum, ama kontrol edemiyorum.” diyorsunuz kendinize ve bunca hüsran yetmezmiş gibi bir de “başaramıyorum” düşüncesi, başarısızlık hissini musallat ediyor başınıza. İşte bu an, travma sonrası stres bozukluğu zorlu gerçeğidir.

Travmatik bir yaşantı insan zihnini nasıl etkiler?

Hayatımızda yaşadığımız şiddetli ve korkunç olaylar, zihnimizde izler bırakır. Bu izler bazen yaşadıklarımızı unutmamızı engeller. Travma sonrası stres bozukluğu, insanın kendini güvende hissetme duygusunu kaybetmesine neden olur. Bununla birlikte kaygı ve korku hislerinin yoğunlaşmasına ortam sağlar. Bu yoğunluk “tetikte” olma hissini beraberinde getirmekle kalmaz bunun yanı sıra güvende olmak için kontrol ihtiyacını doğurur.

Kontrol! Ne güçlü bir kelime değil mi? Bilinmezlik sıkça olduğu gibi bu durumda da kontrol ihtiyacını tetikleme eğilimindedir. Kontrol edemiyor olmaksa kaygıyı daha da arttırmak için elverişli bir yapıya sahiptir. Fakat “tam kontrol” gerçeklikle çelişen bir beklenti şemasına sahip olduğu için başarısızlık duygusu neredeyse kaçınılmazdır. Diğer yandan artan kaygı ve kontrol isteğine başarısızlık duygusu da eklenince daha yoğun bir baskı yaratmasına şaşırmamak gerek. Derken tüm bunların neticesinde yeni bir döngü davranış sistemine yerleşmeye başlamaz mı? Başlar: Travma sonrası güven kontrol döngüsü. Bu döngü kaygılı, tetikte ve umutusuz hissetme arasında bir salınımla zihni tutsak eder.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu İyileşir Mi?

Buraya kadar yazılanlar karamsar görünüyor belki. Ama gerçeğin içindeki karanlığı kabul etmeden bütüne temas etmek mümkün mü?

Diğer yandan, bu bütünün bir de aydınlık yanı var tabii. Umut, insan nefes aldığı müddetçe her yerde! Travma sonrası stres bozukluğu zorlu gerçeğin bir yansımasıdır. Güvende hissetme duygusunu kaybetmesine neden olur. Ancak bu kayıp sonsuza dek sürmek zorunda değil. Güçlü yanları yeniden hatırlayarak bu zorlu süreci atlatmak mümkün. Yeniden ruhsal dengeye ulaşmak, hayata devam etmeyi denemek ve yeniden keşfetmek bir seçenek.

TSSB Nedir?

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB); savaş, suç, kaza, doğal afet gibi olaylardan sonra gelişebilen bir kaygı sorunudur. Bu olaylar, kişinin kendi veya sevdikleri için önemli fiziksel, duygusal veya psikolojik tehdit oluşturur. Bunaltıcı, ani, beklenmedik, şok edici ve/veya tehlikelidir.

TSSB semptomları, flashback, kabuslar, aşırı kaygı, sinirlilik, uyku bozuklukları, konsantrasyon zorluğu, duygusal uyuşukluk ve kaçınma davranışları gibi bir dizi belirti içerebiliyor. Bu semptomlar dolayısıyla rutin günlük aktiviteleri sürdürmek zorlaşır. Çoğunlukla yaşam kalitesi sarsıcı bir şekilde erezyona uğrar.

TSSB ilişkileri ve iş performansını olumsuz yönde etki edebileceğini akılda tutmakta yarar var. Pek çok kişi böylesine karmaşık bir durumda endişeli, depresif, kızgın hissedebilir. Suçluluk ve yalnızlık duygularıyla karşılaşabilir. Ancak TSSB tedavi edilebilir ve kişi semptomlarla baş etmeyi öğrenebilir. Güven-kontrol döngüsünü kırmak tedavi süresince başlıca hedeflerden biridir.

Sonuç olarak, travma sonrası stres bozukluğu, aşırı derecede travmatik bir olayın ardından ortaya çıkan bir kaygı sorunudur. Semptomlar arasında flashback, aşırı kaygı, uyku bozuklukları ve duygusal uyuşukluk yer alır. Semptomlar panik bozuklukla benzerlikler gösterse de gerçek bir tetikleyici tehlike anı olması ayırıcıdır.

Kaynaklar

https://www.nimh.nih.gov/health/topics/post-traumatic-stress-disorder-ptsd